چکیده
در طول تاریخ تشیع، همواره “هیات” یکی از مهم ترین پایگاه های آموزشِ مذهب و تجمع مذهبی در میان مردم بوده است. اجتماعی که علاوه بر تحکیم بنیان باورهای مذهبی و اعتقادی، نقش مهمی در آموزش و هدایت مخاطبین خود، در حوزه های مختلف بر عهده داشته است. همچنین در کنار نقش آفرینی اعتقادی و آموزشی، باید از ابعاد تاثیرگذار هیات در حوزه های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در تاریخ جوامع اسلامی نام برد. چنانکه تا چندی پیش، هیئات مذهبی، برای استقلال بیشتر و تاثیرگذاری جریان ساز تر در همه زمینه ها، در بعد اقتصادی خودکفائی داشتند. به جهت همین استقلال در تصمیم گیری بود که هیات به عنوان یکی از مهم ترین مراجعِ امن در میان مردم به حساب می آمد. هیات به عنوان یک پایگاه اجتماع مسلمانان شیعه، در کنار مسجد در جوامع مذهبی مطرح شده و مسلمین در دوره های مختلف تاریخ کارویژه های گوناگونی برای آن تعیین کرده اند. در واقع هیات به عنوان یکی از مهم ترین پایگاه نیروهای انقلابی، سیاسی و اجتماعی تا پیروزی انقلاب، در دوران تشکیل حکومت به کناری نهاده شد و مردم به سویی دیگر سوق داده شدند.
متاسفانه در سالیان اخیر شاهد آن هستیم که نقوش ذی ابعاد این اجتماعات مذهب محور به حدی کاهش یافته که حتی ارضای مخاطبین در حوزه های معنوی نیز، به خوبی صورت داده نمی شود و از این روست که اقبال مردم به جز در ایام مناسبت های مذهبی، به این پایگاه ها کاهش چشم گیری داشته است. در همین راستا و درخصوص بررسی جایگاه هیات های مذهبی در سیستم اجتماعی کشور، ضروری است که ابتدا به ماهیت و کارویژه و چگونگی عملکرد این نهاد بپردازیم. زیرا بسیاری از مردم در قشر مذهبی جامعه، مراجعات منظمی به این جوامع داشته و دارند و در قشر خاکستری جامعه که مراجعه به این بخش جز در ایام مناسبتی به صورت نادر صورت می پذیرد، خلا چنین پشتوانه ای کاملا محسوس است. خلائی که منجر به روی آوردن به اتاق فکرهای مجازی و نامناسبی شده که نتایج بسیاری از آنها را در جامعه شاهد هستیم. از همین رو در این پژوهش برآنیم که جایگاه این پایگاه های مذهبی و فکری را در میان مطالعه کنیم و پس از ارائه یک وضعیت شناسی درست و نسبتا دقیق از هیات در جامعه امروز، ظرفیت و کارکردهای این نهاد اجتماعی را شناسائی و پس از برای آنچه باید بدان رسید، چاره اندیشی کنیم.
واژگان کلیدی: پایگاه اجتماع مسلمانان، هیات های مذهبی، نهاد اجتماعی.
بدون دیدگاه