معرفی نمایشگاه و هدف برگزاری
روز چهارشنبه، ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۳، نماینده اندیشکده «افرا» از نمایشگاه «محصولات و تجهیزات ستاد توسعه فناوری‌های نانو» بازدید کرد. این نمایشگاه با هدف نمایش دستاوردها و ظرفیت‌های فناوری‌های نانو و بررسی راهکارهای توسعه این حوزه برگزار شد. این رویداد فرصتی را فراهم آورد تا دستاوردهای علمی و فناوری‌های پیشرفته در حوزه نانو مورد بررسی قرار گیرند و راهکارهای گسترش این فناوری در دیگر بخش‌ها شناسایی شود.
مفهوم حکمروایی؛ فراتر از سیاست‌گذاری
در ابتدای بازدید، مفهوم «حکمروایی» یا «حکمرانی» (Governance) به‌عنوان یکی از مبانی کلیدی در مدیریت و توسعه فناوری‌های پیشرفته مورد بحث قرار گرفت. این مفهوم به‌وضوح نشان می‌دهد که حکمروایی تنها به سیاست‌گذاری محدود نمی‌شود، بلکه نحوه دستیابی به این سیاست‌ها و چگونگی اجرای آن‌ها نیز از ارکان اصلی این فرآیند است. تأکید شد که حکمروایی باید شامل تعامل میان ذی‌نفعان مختلف، مانند نهادهای دولتی، بخش خصوصی و مراکز تحقیقاتی باشد. این نگاهِ جامع تضمین می‌کند که سیاست‌ها نه‌تنها به‌درستی تدوین شوند، بلکه اجرای آن‌ها نیز با همکاری و هماهنگی میان تمامی بخش‌ها انجام گیرد.
اهمیت مشارکت میان ذی‌نفعان
یکی از موضوعات کلیدی مطرح‌شده در این بازدید، اهمیت مشارکت مؤثر میان ذی‌نفعان در اجرای حکمروایی بود. تعامل سازنده میان نهادهای مختلف و ایجاد هماهنگی میان آن‌ها، به‌عنوان یکی از عوامل اصلی موفقیت در اجرای سیاست‌های مرتبط با فناوری نانو شناخته شد. برای مثال، همکاری میان دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های تولیدی می‌تواند به توسعه بهتر این نوع محصولات و تجاری‌سازی موفق آن‌ها کمک کند. این تعامل نه‌تنها به بهبود فرآیندهای تولید می‌انجامد، بلکه ظرفیت‌های اقتصادی جدیدی را نیز در این حوزه ایجاد می‌کند.
اصول اساسی در حکمروایی
در ادامه این بازدید، اصول کلیدی حکمروایی از جمله شفافیت، پاسخگویی و مشارکت‌پذیری مورد تأکید قرار گرفت. این اصول به‌عنوان پایه‌های اصلی برای اجرای موفق سیاست‌ها شناخته می‌شوند. شفافیت باعث جلب اعتماد ذی‌نفعان و تضمین همکاری آنان می‌شود، پاسخگویی اجرای دقیق‌تر سیاست‌ها را تضمین می‌کند و مشارکت‌پذیری، همکاری گسترده میان بخش‌های مختلف را ممکن می‌سازد. در حوزه فناوری نانو، این اصول اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند، چرا که توسعه این فناوری نیازمند همکاری میان علوم پایه، صنعت و نهادهای دولتی است.
نانوتکنولوژی؛ پلی به سوی سایر حوزه‌ها
پس از بررسی مفهوم حکمروایی، به این موضوع پرداخته شد که فعالیت‌های حوزه نانوتکنولوژی در ایران می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم در دیگر حوزه‌ها نیز تأثیرگذار باشد. به‌عنوان نمونه، فناوری نانو با حوزه‌هایی مانند انرژی، آب و اقتصاد در تعامل است. این تعامل باعث می‌شود دستاوردهای این حوزه به الگویی موفق برای سایر بخش‌ها تبدیل شود و به بهبود سازماندهی و مدیریت در این بخش‌ها کمک کند. توسعه فناوری نانو نه‌تنها موجب پیشرفت در حوزه علم و صنعت می‌شود، بلکه می‌تواند به رفع چالش‌های اساسی کشور در بخش‌های مختلف کمک کند.
تاریخچه و دستاوردهای نانوتکنولوژی در ایران
در ادامه بازدید، تاریخچه رشد فناوری نانو در ایران مرور شد. ستاد توسعه فناوری‌های نانو به‌عنوان نهادی پیشرو در این زمینه معرفی گردید. این ستاد طی سال‌های گذشته با ایجاد زیرساخت‌های لازم و حمایت از تحقیقات علمی، نقش مهمی در پیشبرد این فناوری ایفا کرده است. دستاوردهای این ستاد، از جمله تولید محصولات پیشرفته نانویی، نمونه‌ای موفق از توانایی‌های علمی و مدیریتی کشور در این حوزه را به نمایش گذاشت. همچنین، این فعالیت‌ها الگویی برای دیگر بخش‌ها ارائه کرد تا از تجربه‌های موفق این حوزه در توسعه فناوری‌های دیگر بهره ببرند.
نمایش محصولات و پایان بازدید
بازدید با نمایش محصولات پیشرفته مرتبط با فناوری نانو خاتمه یافت. این محصولات نشان‌دهنده ظرفیت‌های گسترده ایران در این حوزه و اهمیت سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های پیشرفته بود. نمایشگاه همچنین به معرفی پروژه‌هایی پرداخت که به‌طور مستقیم در بهبود کیفیت زندگی مردم و حل چالش‌های ملی نقش دارند. این بازدید فرصتی بود تا اهمیت حکمروایی و تعامل میان ذی‌نفعان در توسعه فناوری‌های پیشرفته، به‌ویژه نانوتکنولوژی، مورد تأکید قرار گیرد. حکمروایی مؤثر، همراه با اصول شفافیت و مشارکت‌پذیری، نه‌تنها به تحقق سیاست‌های علمی و فناورانه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند مسیر رشد و توسعه کشور را هموارتر سازد. فناوری نانو به‌عنوان پلی میان علم و صنعت، ظرفیت‌های بی‌نظیری برای تعامل با دیگر حوزه‌ها مانند انرژی و اقتصاد فراهم می‌کند. توسعه این فناوری، الگویی موفق برای ارتقای توانمندی‌های علمی و مدیریتی کشور خواهد بود.
