ارزیابی تاثیر اجتماعی
ارزیابی تأثیر اجتماعی(Social Impact Assessment) به فرآیندهای تجزیه و تحلیل، پایش و مدیریت پیامدهای اجتماعی خواسته و ناخواسته، مثبت و منفی مداخلات برنامه ریزی شده (سیاست‌ها، برنامه‌ها، طرح‌ها، پروژه‌ها) و هر‌گونه تغییرات اجتماعی ناشی از این مداخلات اطلاق می‌شود. هدف اصلی آن ایجاد یک محیط زیست فیزیکی و انسانی پایدارتر و عادلانه‌تر است. بنابراین ارزیابی تاثیر اجتماعی نه یک محصول بلکه یک فرآیند مدیریتی است. در این میان منظور از تاثیرات اجتماعی، همه موضوعات مربوط به یک مداخله و طرح‌های برنامه‌ریزی شده است که به اشکال مستقیم یا غیرمستقیم بر مردم تاثیرگذار بوده و یا برای آن‌ها مهم تلقی می‌شود. بنابراین با پذیرش این که تاثیر اجتماعی به همه امور مربوط به یک پروژه اطلاق می‌شود درنتیجه هر چیزی که به صورت بالقوه و بسته به میزان ارزش و اهمیت آن می‌تواند برای گروه خاصی تاثیرات اجتماعی قلمداد شود. بطور مثال تاثیرات زیست محیطی می‌تواند همزمان برای افراد خاصی به عنوان یک تاثیر اجتماعی مطرح باشد زیرا شیوه زندگی مردم به محیط زیست آن ها وابسته است.
به عبارت دیگر ارزیابی تأثیر اجتماعی شاخه‌ای از علوم اجتماعی است که دانش لازم را برای تحلیل منظم و پیشاپیش تأثیرات اقدام، برنامه، پروژه یا تغییر سیاست پیشنهادی در کیفیت زندگی روزمره افراد و اجتماعاتی که محیطشان تحت تأثیر است فراهم می‌کند.
کانادا نخستین کنفرانس ملی اتا (ارزیابی تاثیر اجتماعی) را در سال ۱۹۷۸ میلادی و پس از آن نخستین کنفرانس بین‌المللی اتا را در سال ۱۹۸۲ میلادی برگزار کرد. مطالعات اتا در ایران نیز ابتدا در میانه‌ی دهه ۱۳۷۰ خورشیدی در زمینه عوارض اجتماعی ساخت سدها آغاز شد. وزارت نفت دومین سازمانی بود که به دلیل گستره مشکلاتی که با مردم بومی نواحی نفت‌خیز در زمینه‌ی اقدامات توسعه صنعت نفت داشت، تقاضاهایی برای انجام مطالعات اتا مطرح کرد. مهمترین تحولات در زمینه مطالعات اتا بعد از تصویب قانون شورای شهر تهران در زمینه‌ی الزامی کردن مطالعات اتا برای کلیه طرح‌های عمرانی شهرداری تهران رخ داد. این قانون در سال ۱۳۸۶ به تصویب شهرداری تهران رسید و پس از آن اقداماتی برای تدوین دستورالعمل‌ها و آموزش متخصصان برای انجام مطالعات اتا صورت گرفت. اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران از اوایل سال ۱۳۸۸ برگزاری چندین کارگاه آموزشی در زمینه اتا را برنامه‌ریزی کرد که برگزاری آن‌ها از مرداد سال ۱۳۸۸ آغاز شد.
در این راستا رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذر ماه ۱۳۸۶ ضرورت تهیه پیوست فرهنگی را نیز برای طرح های گوناگون کشور را تاکید فرمودند و به دنبال این مطالبه مقام معظم رهبری از شورای عالی انقلاب فرهنگی در چند جلسه این شورا در مورخ ۲۱/۰۱/۱۳۹۲ نظام پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور را تصویب کرد. هدف اصلی از پیوست اجتماعی و فرهنگی،تامین، تعمیق و به‌سازی حضور فرهنگ اسلامی ایرانی در موضوعات مهم سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی است که با تکیه بر مبانی، اصول ارزشی و احکام اسلامی و اصول و چشم انداز نقشه مهندسی فرهنگی کشور از جمله مواردی همچون: هویت در ابعاد اسلامی، ایرانی و انقلابی، عقلانیت در ابعاد حکمت، معرفت و بصیرت، اخلاق و عدالت در ابعاد مختلف، سبک زندگی در ابعاد فردی، اجتماعی، سازمانی و اجتماعی و مواردی از این دست، تدوین شده است.
یکی از خدماتی که در اندیشکده افرا توجه ویژه ای به آن می‌شود مطالعات ارزیابی تاثیر اجتماعی طرح‌ها و سیاست‌های اجرایی است. افرا با استفاده از تجربیاتی که در این زمینه اندوخته است و همچنین بکارگیری پژوهشگران متخصص و باتجربه تاکنون برای بسیاری از پروژه‌ها و شرکت‌ها خدمات ارزیابی تاثیر اجتماعی انجام داده است.
