اندیشکده افرا در سلسله نشستهای خود با موضوعات اجتماعی ایران، این بار به بررسی مسائل مرتبط با مهاجران افغانستانی و رویکردهای موجود در این حوزه پرداخت. این نشست که در اردیبهشتماه ۱۴۰۳ برگزار شد، میزبان دو تن از صاحبنظران و فعالان برجسته این حوزه، دکتر سید عسکر موسوی، استاد دانشگاه کابل و دانشآموخته آکسفورد، و حمیدرضا بوالی، مستندساز و فعال حوزه افغانستان بود.
چالشهای ناسیونالیستی و فقدان سیاستهای مهاجرتی
دکتر سید عسکر موسوی در این نشست، با اشاره به شکلگیری نوعی ناسیونالیسم ایرانی در مواجهه با مهاجران افغانستانی، این رویکرد را یکی از موانع اصلی برای حل عقلانی مسائل مهاجرت دانست. او تاکید کرد که نگرانیهایی مبنی بر احتمال تصاحب موقعیتهای کلیدی توسط مهاجران افغان در صورت ورود کنترلنشده آنها، در فضای عمومی وجود دارد. اما در واقعیت، افغانهای حاضر در ایران از هیچ نوع حقوق و حمایت قانونی مهاجرتی برخوردار نیستند.
دکتر موسوی همچنین به فقدان مرکزی تخصصی برای مطالعه و بررسی پدیده مهاجرت در ایران اشاره کرد و این کمبود را یکی از دلایل اصلی نبود برنامهریزی مناسب و قوانین کارآمد دانست. او افزود که این مسئله نهتنها باعث محروم ماندن جامعه از ظرفیتهای بالقوه مهاجران شده، بلکه فرصتهای شکوفایی اجتماعی و اقتصادی را نیز از دست داده است.
مهاجران افغان: تحصیلکردگان و نخبگانی در جستجوی فرصت
حمیدرضا بوالی، دیگر سخنران این نشست، بر وجود تعداد قابلتوجهی از افراد تحصیلکرده و نخبه در میان مهاجران افغانستانی تأکید کرد. او مهاجرت این افراد را ناشی از مشکلات و دافعههای افغانستان دانست و نه جاذبههای کشور مقصد.
به گفته بوالی، عدم توجه به حقوق انسانی این افراد و برخوردهای تحقیرآمیز، باعث شده است تا آنها با منافع ایران بهصورت مسئلهدار مواجه شوند. در مقابل، اگر این مهاجران از حداقلهای زیست اجتماعی برخوردار باشند، میتوانند بهعنوان سفیران فرهنگی ایران عمل کنند و نقش مثبتی در تعاملات فرهنگی و اجتماعی ایفا نمایند.
نیاز به سیاستگذاری هوشمندانه و برنامهریزی جامع
این نشست، بر اهمیت تدوین قوانین حمایتی و سیاستگذاریهای هوشمندانه در حوزه مهاجرت تأکید کرد. ایجاد یک نهاد تخصصی برای بررسی و مدیریت پدیده مهاجرت میتواند نهتنها به بهبود شرایط مهاجران کمک کند، بلکه با استفاده از ظرفیتهای انسانی و اجتماعی آنها، فرصتهای جدیدی برای توسعه کشور فراهم آورد.
همچنین، جمعبندی برگزاری چنین نشستهایی میتواند نقطه عطفی در شناخت و حل چالشهای مرتبط با مهاجران افغانستانی باشد. استفاده از تجربیات صاحبنظران و فعالان این حوزه، راه را برای تدوین سیاستهای جامع و کارآمد در حوزه مهاجرت و استفاده از ظرفیتهای این افراد هموار میکند.
